Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι κύκλος, είναι ευθεία γραμμή

❃❃❃

Όλοι και όλες μας θα έχουμε ακούσει αρκετές φορές για μία οποιαδήποτε σχέση, συνήθως ερωτική ή φιλική, ότι «έκανε τον κύκλο της». Η φράση αυτή δίνει στην εκάστοτε σχέση μια απόχρωση «αναπόφευκτης αναγκαιότητας» ως προς τη λήξη της, με την έννοια ότι το τέλος της έρχεται φυσικά και αβίαστα (όπως φυσικά και αβίαστα κάθε αρχή ενός κυκλικού περιγράμματος συμπίμπτει με το τέλος του).

Από τον δημιουργό Silkester | Pixabay

Συνήθης οπτική

Με αυτό το σκεπτικό, κάθε τετελεσμένη σχέση είναι ένας κύκλος, το μέγεθος του οποίου καθορίζεται, μεταφορικά, από τη χρονική διάρκειά της (μικροί και μεγάλοι κύκλοι αντιπροσωπεύουν μικρές ή μεγαλύτερες χρονικά σχέσεις). Αντίστοιχα, μια σχέση που είναι ακόμα «ενεργή», αντιπροσωπεύεται από ένα ημιτελές κυκλικό περίγραμμα. Εφόσον είναι άγνωστο το πότε θα τελειώσει αυτή η σχέση, μας είναι άγνωστο εκ των προτέρων το πόση απόσταση του κυκλικού περιγράμματος έχει διανύσει το καμπυλόγραμμο σχήμα που αντιπροσωπεύει τη σχέση μας μία δεδομένη στιγμή. Την απάντηση παίρνουμε μόνο όταν φτάσει το περιβόητο τέλος, όπου και «κλείνει ο κύκλος» (ορίζουμε δηλαδή τη σχέση μας εκ του αποτελέσματος ως έναν κύκλο, που, όπως κάθε κύκλος, έκλεισε).

Το πρόβλημα με αυτή τη μεταφορά είναι περισσότερο πρακτικό από όσο φαίνεται με τη πρώτη ματιά. Και αυτό γιατί, αν εξαρχής φανταζόμαστε τη σχέση σαν ένα κυκλικό περίγραμμα που διαγράφει μια κυκλική πορεία με κατεύθυνση την έναρξή της, έχουμε οι ίδιοι και οι ίδιες προσυπογράψει το τέλος της. Όχι γιατί το τέλος είναι αναπόφευκτο, αλλά γιατί εμείς έχουμε επιλέξει να την παρομοιάζουμε με ένα σχήμα που ξέρουμε ότι έχει τέλος. 

Αλλαγή νοοτροπίας

Αν πρέπει οπωσδήποτε να παρομοιάσουμε την έννοια της σχέσης εντός ενός χωροχρονικού πλαισίου με ένα σχήμα, τότε οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι κύκλος, είναι γραμμή. Και μάλιστα γραμμή που εκτείνεται προς το άπειρο. Αυτό σημαίνει ότι έχει μεν μία αρχή, αλλά μας είναι άγνωστο, και αδύνατο να ορίσουμε εξ αρχής, το αν υπάρχει ένα τέλος. 

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι ο τρόπος με τον οποίο σχηματοποιούμε, φανταζόμαστε και παρομοιάζουμε τις καθημερινές μας πρακτικές έχει τεράστιο αντίκτυπο στη πραγματική μας ζωή. Ζούμε τη ζωή μας με βάση τα χρώματα, τα σχήματα, και τις προκαταλήψεις με τις οποίες την έχουμε εξ αρχής περιγράψει, καθορίσει και «ζωγραφίσει» στον εαυτό μας. 

Αν εξ αρχής θεωρούμε μια σχέση ως κύκλο, τότε, όταν έρθει το τέλος (ή κάτι που μοιάζει με τέλος), είμαστε κάτι περισσότερο από πρόθυμοι και πρόθυμες να το αποδεχτούμε, γιατί εμείς έχουμε ορίσει το τέλος ως αδιάσπαστο χαρακτηριστικό της (όπως αδιάσπαστο χαρακτηριστικό είναι το τέλος του καμπυλόγραμμου κυκλικού περιγράμματος). Αν όμως θεωρήσουμε τη σχέση ως ένα γραμμικό τμήμα που εκτείνουμε στο άπειρο, είμαστε περισσότερο διαστακτικοί και διστακτικές όταν αντιμετωπίσουμε κάτι που θα μπορούσε να διακινδυνεύσει την επ’ άπειρον πορεία του.

Η ιδιότητα της «γραμμής» (σχέσης) να κατευθύνεται προς το άπειρο χωρίς καθορισμένη λήξη, δεν σημαίνει ότι η λήξη δεν μπορεί να επέλθει. Ο λόγοι λήξης μιας οποιασήποτε σχέσης είναι πολλοί και σύνθετοι, και είναι στο χέρι του κάθε ανθρώπου να ορίσει το τέλος, όταν το κρίνει αναγκαίο. Είναι άλλο όμως να είμαστε ελεύθεροι και ελεύθερες να διακόψουμε μια επιζήμια σχέση, και να μην επιτρέψουμε τη διηνεκή της πορεία, και άλλο πράγμα να ξεκινάμε μία σχέση έχοντας την γνώση και την πεποίθηση ότι θα λήξει. 

Αν γνωρίζουμε ότι θα λήξει (ή και το επιδιώκουμε, συνειδητά ή ασυνείδητα), έχει ήδη λήξει πριν καν αρχίσει. Μια σχέση που «έκανε τον κύκλο της», ήταν μια σχέση εξ αρχής καταδικασμένη. Μια σχέση που εμείς καταδικάσαμε.

Πιθανά αίτια & νέα συνειδητοποίηση: το παρόν στο επίκεντρο

Το γιατί πολλοί από εμάς επιδιδόμαστε σε τέτοιου είδους μοιρολατρικές οπτικές της ζωής, δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε με σιγουριά. Είναι ο φόβος του τέλους τόσο μεγάλος, που προτιμούμε να το αντιμετωπίσουμε ώστε να σταματήσουμε να ζούμε με τον φόβο του; Είναι η έννοια της δέσμευσης τόσο αποτρόπαια, που εμπλεκόμαστε σε σχέσεις με άλλους και άλλες μόνο όταν ξέρουμε εκ των προτέρων ότι δεν θα είναι «για πάντα»; Είναι το ίδιο το «για πάντα» που μας φοβίζει και προσπαθούμε πάση θυσία να αποφύγουμε, νομίζοντας μ ά τ α ι α πως, ξεκινώντας ξανά και ξανά «από το μηδέν», ξεκινάμε και την ίδια τη ζωή «από το μηδέν»;

Ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τη ζωή, υποδεικνύει το πως θα τη ζήσουμε. Δεν τη ζούμε όπως μας επιβάλλεται, αλλά όπως την επιλέγουμε.

❃❃❃

Philomαtheia 18 Οκτωβρίου 2024