Βανουάτου (Νέες Εβρίδες): Το πανέμορφο νησί του Ειρηνικού (γλώσσα, ιστορία, πολιτισμός, γεωλογία κ.ά.)

Το Βανουάτου (γαλλικά: République de Vanuatu, αγγλικά: Republic of Vanuatu, Μπισλάμα: Ripablik blong Vanuatu, παλαιότερη ονομασία Νέες Εβρίδες) είναι αρχιπέλαγος που βρίσκεται στον νότιο Ειρηνικό, 1000 χλμ. δυτικά των νησιών Φίτζι. 

Από τα 82 νησιά του αρχιπελάγους του Βανουάτου τα δύο μεγαλύτερα είναι το Εσπίριτου Σάντου και το Μαλακούλα. Δύο από τα νησιά, τα Μάθιου και Χάντερ, διεκδικούνται και από τη Νέα Καληδονία. Η πρωτεύουσα της χώρας είναι η Πορτ Βίλα και βρίσκεται στο Εφάτε. Από το 1906, οι τότε Νέες Εβρίδες τελούσαν υπό κοινή αγγλογαλλική διοίκηση ως το 1980, οπότε το Βανουάτου απέκτησε την ανεξαρτησία του. Ο πληθυσμός της χώρας ανέρχεται σε 272.459^[1] κατοίκους, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2016, εκ των οποίων το 94% είναι Μελανήσιοι. Οι 113 γλώσσες που χρησιμοποιούνται στα νησιά του Βανουάτου κατατάσσουν τη χώρα ανάμεσα σε αυτές με την μεγαλύτερη γλωσσική ποικιλία.

“Long God yumi stanap” δηλαδή: «Στο Θεό στηριζόμαστε» 

Υumi= you + me (εμείς), stanap= stand up (στηρίζομαι)

Γλώσσα

Επίσημες γλώσσες είναι η Αγγλική, η Γαλλική και η Bislama. Σύμφωνα με το Ethnologue, η γλώσσα Bislama ανήκει στις Κρεολές γλώσσες με βάση την Αγγλική, στην κατηγορία των Κρεολών του Ειρηνικού ωκεανού:

Η προϊστορία της χώρας δεν είναι ακριβώς γνωστή. Αρχαιολογικά ευρήματα υποστηρίζουν την πιο κοινή θεωρία ότι στα νησιά έφτασαν πρώτοι λαοί που ομιλούσαν τις αυστραλονησιακές γλώσσες. Αυτό έγινε περίπου πριν από 4.000 χρόνια. Έχουν βρεθεί αγγεία από πηλό που ανάγονται στο 1.300- 1.100 π.Χ.^[4]

Το πρώτο νησί του αρχιπελάγους στο οποίο έφτασαν οι Ευρωπαίοι ήταν το Εσπίριτου Σάντο, όταν το 1606 έφτασε εκεί ο Πορτογάλος εξερευνητής, Πέδρο Φερνάντες ντε Κιρός. Οι Ευρωπαίοι δεν επέστρεψαν παρά μόνο το 1768, όταν ο Λουί Αντουάν ντε Μπουγκενβίλ ανακάλυψε ξανά τα νησιά. Το 1774 μετονομάστηκαν σε Νέες Εβρίδες από τον Τζέιμς Κουκ. Το όνομα αυτό είχαν ως την ανεξαρτησία τους, το 1980.

Τη δεκαετία του 1860 ιδιοκτήτες φυτειών από την Αυστραλία, τα Φίτζι, τη Νέα Καληδονία και τα νησιά Σαμόα, ξεκίνησαν δουλεμπόριο στην περιοχή. Αυτό ονομάστηκε blackbirding. Την ίδια εποχή Καθολικοί και Προτεστάντες ιεραπόστολοι έφτασαν στα νησιά και στη συνέχεια έποικοι, με σκοπό να καλλιεργήσουν βαμβάκι. Έπειτα από την κατάρρευση των διεθνών τιμών στο τελευταίο, οι έποικοι άλλαξαν καλλιέργειες (καφές, κακάο, μπανάνες, κοκοφοίνικες). Το 1882 ιδρύθηκε η Καληδονική Εταιρεία Νέων Εβρίδων. Σύντομα, οι Γάλλοι ξεπέρασαν σε αριθμό τους Βρετανούς στα νησιά.

Υποστηρικτές του ιστολογίου | Πάτρα Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους επιχειρηματίες πατήστε εδώ

Τα γαλλικά και τα βρετανικά συμφέροντα στο νησί αποτέλεσαν αιτία να κινηθούν οι δύο μεγάλες δυνάμεις σε προσάρτηση του εδάφους. Το 1906 όμως συμφώνησαν σε κοινή διοίκηση, που ήταν μοναδικός τύπος διακυβέρνησης με αυτόνομα κυβερνητικά συστήματα, τα οποία συνενώθηκαν σε ένα δικαστήριο. Απαγορεύτηκε στους Μελανήσιους να αποκτήσουν υπηκοότητα αγγλική ή γαλλική.

Τη δεκαετία του 1940 η συγκυβέρνηση αυτή άρχισε να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Ο εθνικισμός αυξήθηκε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο στα νησιά, εξαιτίας της έλευσης των Αμερικανών, οι οποίοι ήταν σχετικά πλούσιοι. Η πίστη σε ένα μυθολογικό άτομο, με το όνομα Τζον Φραμ ήταν η βάση για μια αυτόχθονη αίρεση, που εξελίχθηκε σε θρησκεία μαζί και σε πολιτικό κόμμα.

Τη δεκαετία του 1970 ιδρύθηκε το πρώτο πολιτικό κόμμα με την ονομασία Εθνικό Κόμμα Νέων Εβρίδων. Συνιδρυτής του ήταν ο μετέπειτα πρωθυπουργός, Γουόλτερ Λίνι. Το κόμμα μετονομάστηκε σε Vanua'aku Pati το 1974 και πίεζε για ανεξαρτησία. Τελικά, η ανεξάρτητη δημοκρατία του Βανουάτου δημιουργήθηκε στις 30 Ιουλίου του 1980.

Τη δεκαετία του ' 90 η χώρα γνώρισε πολιτική αστάθεια. Το 1996 έγινε αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος από την Κινητή Δύναμη του Βανουάτου, μία παραστρατιωτική οργάνωση, εξαιτίας διαμάχης για τις πληρωμές. Την περίοδο της διακυβέρνησης από το Μαξίμ Καρλότ Κορμάν ήρθαν στο φως καταγγελίες για διαφθορά. Από το 1997 διεξάγονταν συνεχείς εκλογές. Ο Μπόλντουιν Λόνσντεϊλ εξελέγη πρόεδρος και ανέλαβε καθήκοντα το Σεπτέμβριο του 2014.

Το Βανουάτου έχει υπογράψει αρκετές διεθνείς συμφωνίες, μεταξύ των οποίων: το Πρωτόκολλο του Κιότο, τις συμβάσεις για τους θαλάσσιους και ανταρκτικούς πόρους, για τη βιοποικιλότητα, την ερημοποίηση, τα κινδυνεύοντα είδη, το Δίκαιο της θάλασσας, τη ρύπανση από τα πλοία, την προστασία του στρώματος του όζοντος και την τροπική ξυλεία.

Φυσική γεωγραφία

Το Βανουάτου είναι ορεινό, ηφαιστειογενές αρχιπέλαγος, με στενές πεδινές περιοχές κατά μήκος των ακτών. Το ενεργότερο ηφαίστειο είναι το Όρος Γιασούρ, ενώ το υψηλότερο σημείο της χώρας είναι η κορυφή του όρους Ταμπουεμασάνα, στα 1.879 μέτρα. Το κλίμα είναι τροπικό, με νοτιοανατολικούς αληγείς ανέμους.

Οι φυσικοί πόροι του Βανουάτου περιλαμβάνουν κυρίως την ξυλεία από δάση δικοτυλήδονων δένδρων και τα αλιεύματα. Σύμφωνα με στοιχεία του 2011, το 1,64% της εκτάσεως της χώρας είναι αρόσιμη και το 10,25% καλλιεργείται.

Φυσικοί κίνδυνοι είναι οι τυφώνες, με περίοδο από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο, και η ηφαιστειακή δραστηριότητα, που κάποτε προκαλεί και μικρούς σεισμούς. Τα τσουνάμι (από μακρινότερους σεισμούς) αποτελούν επίσης έναν (σπανιότερο) κίνδυνο.

Η πλειονότητα του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε παροχή πόσιμου νερού. Η αποδάσωση είναι ένα ακόμα πρόβλημα στα νησιά.

Υγεία και εκπαίδευση

Γενικά, το κράτος θεωρείται υγιεινό για να ζήσει κανείς σε αυτό. Δεν υπάρχουν καθόλου επικίνδυνα έντομα και ερπετά, στο νερό και στη στεριά. Επίσης, απουσιάζουν από τη χώρα οι σοβαρές τροπικές ασθένειες ή έχουν τεθεί υπό έλεγχο. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί αντιμετωπίζουν πρόβλημα με την ελονοσία.

Στην Πορτ Βίλα και σε τρία άλλα κέντρα, υπάρχουν παραρτήματα του Πανεπιστημίου του Νοτίου Ειρηνικού, ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος του οποίου ιδιοκτήτες είναι 12 χώρες του Ειρηνικού. Οι σχολές που είναι στην Πορτ Βίλα είναι γνωστές ως Emalus Campus και εκεί στεγάζεται η Νομική Σχολή του εν λόγω Πανεπιστημίου.

Υποστηρικτές του ιστολογίου | Πάτρα Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους επιχειρηματίες πατήστε εδώ

Πολιτισμός

Οι επιδράσεις από τους αυτόχθονες αλλά και από τα άλλα κράτη κατέστησαν το Βανουάτου μια χώρα με πολιτιστική ποικιλία. Στα βόρεια, ο πλούτος ορίζεται από το πόσο κάποιος μπορεί να προσφέρει. Σύμβολο πλούτου θεωρούνται τα γουρούνια, ειδικά αυτά με τους γυριστούς χαυλιόδοντες. Στο κέντρο της νησιωτικής χώρας, κυριαρχούν περισσότερο παραδοσιακά πολιτιστικά συστήματα της Μελανησίας. Στο Νότο έχει αναπτυχθεί ένα σύστημα απονομής αξιωμάτων και συναφών προνομίων.^[15]

Οι νεαροί άνδρες υποβάλλονται σε διάφορες τελετές ενηλικίωσης και συχνά σε αυτές συμπεριλαμβάνεται περιτομή.

Τα περισσότερα χωριά έχουν ένα σημείο συνάντησης γα τους άνδρες και μέρος για να πιουν κάβα. Αυτό το μέρος λέγεται νακαμάλ (nakamal). Στα χωριά υπάρχουν επίσης περιοχές (τομείς) αποκλειστικά για καθένα από τα δύο φύλα. Υπάρχουν μάλιστα ειδικοί χώροι για τις γυναίκες, όπου πηγαίνουν για όσο χρονικό διάστημα έχουν περίοδο.

Η παραδοσιακή μουσική του Βανουάτου υπάρχει ακόμα στις αγροτικές περιοχές της νησιωτικής χώρας. Τα μουσικά όργανα περιλαμβάνουν σχεδόν αποκλειστικά κρουστά με διαφορετικό σχήμα και μέγεθος, γκονγκ, όπως επίσης και κρόταλα. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα ένα ακόμα μουσικό είδος που έγινε δημοφιλές είναι η μουσική ορχήστρας εγχόρδων (string band). Αυτή περιλαμβάνει κιθάρες, ουκουλέλε και δημοφιλή τραγούδια. Πιο σύγχρονα είδη μουσικής είναι η μουσική ζουκ (zouk) και η ρέγκετον (reggaeton). Η τελευταία είναι παραλλαγή της χιπ χοπ στα ισπανικά και παίζεται ειδικά από τα νυχτερινά κέντρα στο Βανουάτου, όπου συχνάζουν τουρίστες και άτομα από χώρες της Δύσης.

Ελάχιστοι είναι οι επιφανείς συγγραφείς που έχουν καταγωγή από το Βανουάτου. Ωστόσο, η αγωνίστρια για τα γυναικεία δικαιώματα, Γκρέις Μέρα Μολίσα, που πέθανε το 2002, απέκτησε διεθνή φήμη για τα περιγραφικά της ποιήματα.

Το πιο δημοφιλές άθλημα στο αρχιπέλαγος είναι το κρίκετ. Υπάρχουν 8.000 εγγεγραμμένοι παίκτες του αθλήματος.^[16] Τα αθλήματα διαχωρίζονται αναφορικά με την προτίμηση με βάση το φύλο, Η πετοσφαίριση θεωρείται γενικά γυναικείο άθλημα, ενώ το ποδόσφαιρο παίζεται σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες.

Η κουζίνα του Βανουάτου (aelan kakae) περιλαμβάνει ψάρι, ρίζες λαχανικών, όπως τάρο και γλυκοπατάτες, φρούτα και λαχανικά.^[17] Οι περισσότερες οικογένειες στα νησιά καλλιεργούν λαχανικά σε κήπους, με σκοπό την εγχώρια κατανάλωση. Είναι σπάνια η έλλειψη τροφής. Σχεδόν όλο το χρόνο αφθονούν οι παπάγιες, οι ανανάδες, τα μάνγκο και οι γλυκοπατάτες. Το γάλα από καρύδα και η κρέμα από καρύδα χρησιμοποιούνται για να νοστιμίσουν πολλά φαγητά. Τα περισσότερα φαγητά μαγειρεύονται σε πέτρες ή με βράσιμο και έπειτα στον ατμό. Ελάχιστα φαγητά τηγανίζονται.

Πληροφορίες και εικόνες από:

ethnologue.gr
Geography of Vanuatu
Yasur volcano
philomatheiaplus.com
google/images
Wikipedia: Vanuatu 

Υποστηρικτές του ιστολογίου | Πάτρα Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους επιχειρηματίες πατήστε εδώ

Philomαtheia 26 Σεπτεμβρίου 2021