Το εσωτερικό πορτραίτο στον Ερωτόκριτο

(χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά)

“Σγουραφιστή σ’ όλο το νουν έχω τη στόρησή σου
και δε μπορώ άλλη πλιο να δω παρά την εδική σου·
χίλιοι σγουράφοι να βρεθού, με τέχνη, με κοντύλι
να θε να σγουραφίσουσι μάτια άλλα κι άλλα χείλη,
τη στόρησή σου ως τηνε δου, χάνεται η μάθησή τως,
γιατί καλλιά ‘ναι η τέχνη μου παρά την εδική τως.
Εγώ, όντε σ’ σγουράφισα, ήβγαλα απ’ την καρδιά μου
Αίμα και με το αίμα μου εγίνη η σγουραφιά μου·
κι όποια με το αίμα της καρδιάς μια σγουραφιά τελειώση,
κάνει την όμορφη πολλά κι ουδέ μπορεί να λειώση·
πάντα ‘ναι σάρκα ζωντανή, καταλυμό δεν έχει
και ποιος να κάμη σγουραφιά πλιο σαν εμέ κατέχει;”

Το εσωτερικό πορτραίτο του Ερωτόκριτου πλέκεται περίτεχνα χάρις την φαντασία και το πάθος της νεαρής, η οποία όχι μόνο τον σκέφτεται, αλλά βιώνει τον έρωτα μέσα από την δημιουργία μιας εικονικής αναπαράστασης τόσο αληθινής, ώστε κάθε άλλη ωχριά μπροστά της. Μια ζωγραφιά δεν γίνεται μόνο με τα χέρια, με βάση την πραγματική ζωή και εμπειρία, αλλά και με την δύναμη του μυαλού και της ψυχής. Μπορεί να μην τον έχει δει ακόμα, έχει όμως ερωτευτεί την χάρη και ανδρεία που υποδεικνύει η φωνή του, γεγονός που αρκεί για να μπορέσει να σχηματίσει, στο νου της, ανάλογες εικόνες.

Αναφέρει, συγκεκριμένα, πώς όσοι ζωγράφοι κι αν ζωγραφίσουν όμορφα μάτια και χείλη, δεν θα μπορέσουν να αναπαραστήσουν κάτι πιο όμορφο από αυτό που η ίδια φαντάζεται για τον αγαπημένο της. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στα μάτια, καθώς η δύναμη του βλέμματος είναι κινητήρια και εναρκτήρια κατά την αναγεννησιακή αντίληψη της λογοτεχνικής δραστηριότητας. Η δύναμη του βλέμματος είναι τόσο ισχυρή, που η Αρετούσα υποκύπτει και μόνο στη φαντασία του. Αξίζει να σημειωθεί πως ο όρος ζωγραφιά δεν εννοείται κυριολεκτικά, αλλά υφίσταται μόνον μεταφορικά, εικονικά.

Η χρήση εικόνων, όπως  και άλλων σχημάτων λόγου, έχουν πολλά οφέλη τόσο στην ποίηση όσο και στην λογοτεχνία εν γένει (αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος, ξεκούραση του αναγνώστη/θεατή, μετάβαση στον φαντασιακό, συχνά ονειρικό κόσμο, κ.ο.κ.). Η ζωγραφιά όμως εμπεριέχει ένα ακόμα στοιχείο: αυτό της αθώας, αγνής, ξάστερης και ρομαντικής υπόστασης του ζωγραφισμένου προσώπου.

Ο Ερωτόκριτος δεν είναι για την Αρετούσα ένας εμφανίσιμος, γοητευτικός νεαρός, τον οποίο ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα, καθώς την όψη του δεν ξέρει. Ο Ερωτόκριτος είναι για την Αρετούσα το απόλυτο, το ιδεατό, η απόλυτη έκφανση της νεανικής ομορφιάς, ομορφιάς που ξεπερνά τα συμβατικά όρια των προτύπων της εποχής και μεταβαίνει σε έναν φαντασιακό κόσμο. Έναν κόσμο που ο έρωτας είναι τόσο αγνός ώστε την δεσμεύει και μόνο στην σκέψη του. Η ζωγραφιά της είναι πλασμένη με το ίδιο της το αίμα, η ζωγραφιά της είναι η ίδια, είναι ο έρωτάς της, είναι η δική της αλήθεια, αυτό που η ίδια ξέρει για τον Ερωτόκριτο. Και αυτό που ξέρει, είναι ότι είναι ο ένας και μοναδικός έρωτάς της. 

Philomαtheia 14 Φεβρουαρίου 2021