Γιατί και πώς αλλάζουν οι γλώσσες;

Η γλωσσική μεταβολή συμβαίνει για συγκεκριμένους λόγους και με συγκεκριμένους τρόπους, ανάλογα με το πεδίο εξέτασης (φωνολογικό, λεξιλογικό, κ.ο.κ.). Υπάρχουν όμως κάποια γενικά χαρακτηριστικά της, μερικά από τα οποία είναι συνοπτικά τα εξής:  

Τί δεν είναι η γλωσσική μεταβολή;

• Γλωσσικός προγραμματισμός
• Εξελικτική βιολογική διαδικασία 
• Έξωθεν, επιβαλλόμενη
• Σχετιζόμενη με αλλαγές στον τρόπο γραφής

Τί είναι η γλωσσική μεταβολή; 

• Υποσυνείδητη εγκεφαλική συστηματοποίηση, απλοποίηση (αρχή της αναλογίας, γλωσσική οικονομία) λ.χ. συγχώνευση αρχαιοελληνικής Γ’ Κλίσης ουσιαστικών στην Α’ (πατήρ > πατέρας)
• Αναπόφευκτος επηρεασμός μέσω της γλωσσικής επαφής και του δανεισμού (εσωτερικού και εξωτερικού), συχνά σχετιζόμενος με την πολιτική και κοινωνική θέση της κοινότητας που μιλά μια γλώσσα (λ.χ. εξάπλωση της ελληνικής κατά την ελληνιστική περίοδο, της αγγλικής τον 20ο-21ο αι.)
• Γλωσσική γραμμικότητα, ευθεία ροή στο χρόνο
• Σε επίπεδο κοινοτήτων: i) τάση (υποσυνείδητη και ενσυνείδητη) εναντίωσης με τη νόρμα, ένδειξη διαφορετικής κοινωνικής ομάδας, συχνά συνδεόμενη με την πρόοδο του καινούριου και τον συντηρητισμό του παλιού (κοινωνικό στίγμα), και ii) ανάγκη ανάτασης του ατομικού έναντι του συλλογικού, αίσθηση του ‘ξεχωρίζω’, ‘δεν ανήκω στη μάζα’ (ψυχολογικό στίγμα)

Επομένως, πώς αλλάζουν οι γλώσσες;

• Εμφάνιση νεωτερισμού > εξάπλωση και συνειδητοποίηση του ‘καινούριου’ > ‘λάθος’ (επιλογή χρήσης ανάλογα με την θέληση ή όχι εναντίωσης με την νόρμα > συνήθως επικράτηση του ‘λάθους’ ως μετέπειτα νόρμα (λ.χ. [266] Μαμμόθρεπτον μὴ λέγε, τηθαλλαδοῦν δε, Φρύνιχος, 2ος αι. μ.Χ.)

Και ποιος τις αλλάζει;

• Οι ομιλητές της κάθε γλώσσας μέσω της γλωσσικής χρήσης, με βασική προϋπόθεση την συνεχή επικοινωνία και επαφή τους.