(χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά)
Ο Alfred Vincent θεωρεί την Βοσκοπούλα, από
άποψη σκηνογραφίας, σκευής, σκηνικού και δραματικού τόπου και χώρου, ένα
ρεαλιστικό έργο. Η αφήγηση ξεκινά με μια εικόνα συνήθη τόσο για το λογοτεχνικό
είδος, όσο και για την τοπογραφία της Κρήτης (απόμερο λαγκάδι μια ανοιξιάτικη
μέρα κ.ο.κ.). Αναφέρεται δε, στο περιβόλι από το οποίο πέρασαν (στ. 137), στο
λατομείο που είχε πάει ο πατέρας της (στ. 183), και στο μικρό εκκλησάκι (στ.
381), του οποίου την περιγραφή μπορούμε μόνο να μαντέψουμε. Γενικά, η περιγραφή
της ‘νότιας νησιωτικής ελληνικής υπαίθρου’ περιγράφεται άψογα, με
λουλούδια, χρώματα και μυρωδιές (μυρτιές, ροσμαρίνους, γούδουρους, βιόλες
και κρίνους, στ. 161-162). Το ζωικό βασίλειο συνάδει επίσης με την πανίδα
της Κρήτης (αετός, αηδόνι). Ιδιαίτερη σήμανση αξίζει να δοθεί στην
αναφορά της βρύσης την οποία αξιοποίησε η βοσκοπούλα όταν χρειάστηκε να
μεταφέρει νερό στον βοσκό, μόλις λιποθύμησε. Ο μελετητής παρατηρεί ότι η
επιλογή αυτού του τρόπου εύρεσης νερού (και όχι ένα ρυάκι, για παράδειγμα)
είναι συγκεκριμένος, καθώς η βρύση είναι, όπως αναφέρει, ‘μέρος του παραδοσιακού σκηνικού της ποιμενικής ποίησης’.
Ο βασικότερος όμως τόπος διεκτύλισης των γεγονότων
είναι η σπηλιά της βοσκοπούλας (στ. 122 κ.ε.) η οποία, αν και στον σύγχρονο
αναγνώστη φαντάζει αποτρόπαια, βάναυση, αδύνατο να αποτελεί κατοικία για
κάποιον, στην πραγματικότητα αποτελεί έναν συχνότατο τόπο για πολλών ειδών
ασχολίες στο πέρας της ιστορίας. Συγκεκριμένα, ο Vincent αναφέρει πως η σπηλιά ‘έχει
πίσω της μια μακρότατη παράδοση’, και εννοεί φυσικά ότι οι σπηλιές έχουν
χρησιμοποιηθεί ως ‘κέντρα λατρείας’ (π.χ. Μινωική και Μυκηναϊκή εποχή), ‘εκκλησίες’
(Χριστιανισμός), και ως τόποι κατοικίας μυθικών πλασμάτων ‘στην ελληνική
ποίηση’ (Πολύφημος και Καλυψώ στην Οδύσσεια του Ομήρου). Αλλά όσον αφορά τη
λογοτεχνία της περιόδου, έχει κάνει την παρουσία της και στο έργο Αμαρρυλίς
του Θεοκρίτου, καθώς και στην ποιμενική τραγικωμωδία Pastor fido του Guarini.
Η σπηλιά όμως, σημειώνει, δεν είναι συχνή μόνο ως
δραματικός τόπος ποικίλλων έργων ανά τους αιώνες, με ιδιαίτερους ποιητικούς και
ιδεολογικούς συμβολισμούς. Τονίζει ότι η πραγματικότητα της Κρήτης δεν διαφέρει
από την εικόνα της σπηλιάς στη Βοσκοπούλα. Μέχρι πρόσφατα, προσθέτει, οι
βοσκοί χρησιμοποιούσαν σπηλιές όχι μόνο ‘για να μαντρίζουν τα ζώα τους’,
αλλά και ως τόπος κατοικίας αναδιαμορφωμένος στις ανάγκες τους, με χειροποίητες
κατασκευές και ευρεσιτεχνίες. Γνωστό ήταν στους Κρήτες το περίφημο Ιδαίο Άνδρο,
ως Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας στις πλαγιές του Ψηλορείτη, με διάφορες
εκδοχές περί της πραγματικής ιστορικής της προέλευσης.
Vincent, A. 2016. Η βοσκοπούλα,
Παλιότερα ποιήματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη
Τριανταφυλλίδη
Philomαtheia 04 Φεβρουαρίου 2021
0 comments