(χρόνος ανάγνωσης: 6 λεπτά)
αρχικές σκέψεις
κατηγοριοποίηση του αποδέκτη
μερική ανάλυση
πρώτη επαφή με το πραγματικό νόημα της αγάπης
τοξικές σχέσεις
συμπέρασμα, τί είναι τελικά η αγάπη;
Όλοι μας βιώνουμε αυτό το συναίσθημα -ας το πούμε έτσι συμβατικά- αλλά όσο κι
αν προσπαθούμε να μπούμε στα ενδότερα αυτής την έννοιας, να την ορίσουμε, να
θέσουμε προϋποθέσεις, έστω ακόμα να εξηγήσουμε τί ακριβώς νιώθουμε, πάντα
φτάνουμε σε τέλμα. Και η αλήθεια είναι πως ακριβείς απαντήσεις ίσως δεν θα
βρούμε ποτέ. Αλλά η όλη προσπάθεια μπορεί να απλουστευθεί πάρα πολύ και να
ξεδιαλύνει το τοπίο σε μεγάλο βαθμό, αν προσεγγίσουμε την αγάπη από εντελώς
διαφορετική σκοπιά· ίσως τότε (θα, δηλαδή) καταλήξουμε σε κάτι ικανοποιητικό,
κάτι που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ισχύει.
Για να μην πνιγούμε στον ωκεανό
της θα ξεκινήσουμε από τα ρηχά. Οι πρώτες λέξεις που μας έρχονται
στο μυαλό όταν ακούμε τη λέξη αγάπη, λέξεις με τις οποίες την έχουμε άμεσα και
αυθόρμητα συσχετίσει, είναι η κατανόηση, ο σεβασμός, το ενδιαφέρον. Με λίγη
περισσότερη σκέψη, θα λέγαμε ακόμα ο έρωτας, η στήριξη, η προσοχή.
Πηγαίνοντας όμως βαθύτερα
συναντάμε αντιφάσεις, όπως το ότι μπορούμε κάλλιστα να είμαστε ερωτευμένοι με
τον άνθρωπο που αγαπάμε, αλλά ο έρωτας δεν έχει σε τίποτα να κάνει με την
μητρική λόγου χάριν αγάπη. Κι όμως και οι δύο είναι τόσο ισχυρές, τόσο υπαρκτές... Και μια εμπειρική απόδειξη ότι αυτό συμβαίνει είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να ειπωθεί το «σ'αγαπώ, αλλά όχι με αυτόν τον τρόπο». Τί τρόπο; Ανοίγοντας παρένθεση λοιπόν, θα
ήταν χρήσιμο στην αναζήτησή μας να βρούμε τα «είδη της αγάπης», κατά πολλούς, την
«κατηγοριοποίηση του αποδέκτη» κατ’ εμέ.
Αποδέκτης ένα πρόσωπο:
- Γονεϊκή αγάπη: μητρική, πατρική
- Αγάπη των παιδιών προς τους γονείς
- Αδελφική αγάπη
- Αγάπη για ένα φίλο
- Γενικότερη φιλική διάθεση για αγαπημένα μας πρόσωπα (συγγενείς, πρότυπα, συνεργάτες)
- Ερωτική/σεξουαλική έλξη για τον/την σύντροφό μας, ακόμα και ο «Πλατωνικός έρωτας»
- Συζυγική αγάπη
Αποδέκτης μία έννοια:
- Αγάπη για τη γνώση, φιλομάθεια
- Αγάπη για τον Θεό (ό,τι εννοεί κανείς με αυτό)
- Αγάπη για την υγεία
- Αγάπη για μια ιδέα, ένα πιστεύω, μια αρχή, ένα στόχο (π.χ. οικολογία, ειρήνη, ηθική κτλ)
- Αγάπη για ένα επάγγελμα
Και σίγουρα αν σκεφτούμε
μπορούμε να βρούμε κι άλλες υποδιαιρέσεις και υποκατηγρορίες, το ζήτημα όμως,
για να επανέλθουμε, είναι να κατανοήσουμε βαθύτερα το περιεχόμενο της αγάπης.
Για να καταλάβουμε τις παραπάνω αντιθέσεις στα τόσα πολλά λεπτά σημεία των
κατηγοριών, ας περιγράψουμε δύο από
αυτές και ας τις συγκρίνουμε.
i)Η πιο
συνηθισμένη, από την οποία όλοι έχουμε λίγο πολύ εμπειρία έστω και σε
διαφορετικό βαθμό, η αγάπη για το αντίθετο φύλο (η έκφραση είναι στερεότυπη,
ελπίζω να μην δικαστώ για τη χρήση της): φτάνει αυτή η στιγμή που το «τα λόγια
είναι περιττά» πιάνει τόπο. Πέραν της σεξουαλικής/ερωτικής έλξης (που εμπίπτει
περισσότερο σε διαφορετικούς τομείς της επιστήμης όπως η σεξολογία και η
ψυχολογία και προφανώς δεν είναι της
παρούσης) σε όλους είναι γνώριμη αυτή η αίσθηση της αδιάσειστης χαράς, της
σιγουριάς ότι όλα βαίνουν ως πρέπει, της αισιοδοξίας, της γενναιότητας και της
αίσθησης οτι «τα πάντα μπορούν να συμβούν» (εύχομαι έντονα να μην ξεσκονίζω τα
χρονοντούλαπα της ιστορίας και της "χαμένης εφηβείας" σας). Όταν
αγαπάς έναν άνθρωπο δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη Δευτέρα και την Παρασκευή,
στις 07:00 το πρωί και στις 12:00 το βράδυ, στο δείπνο σε εστιατόριο και στο
ντελίβερι, στο δώρο της επετείου και στο ποντίκι του υπολογιστή σου που χάλασε
και φρόντισε να αντικαταστήσει εν αγνοία σου. Όταν αγαπάς έναν άνθρωπο ο χρόνος
κυλάει σαν νερό, οι "υποχρεώσεις" γίνονται ευχαρίστηση, και κάθε στιγμή που δεν
περνά για να οφελήσει και τους δύο ως σύνολο έχει ψυχικό τίμημα.
ii)Η αγάπη
για τη γνώση (ε όχι!): είναι πιο σύνθετη απ’όσο φαίνεται, και η φιλομάθεια δεν
είναι σε καμία περίπτωση αρκετή για να την περιγράψει. Δεν έχει καθόλου να
κάνει με την επίδοση στο σχολείο, σε εξετάσεις, στα πτυχία και τα διπλώματα.
Αγάπη για την γνώση θα πει αγάπη για την αλήθεια, θα πει όραση και ενόραση, θα
πει ικανότητα να ζεις στο μέγιστο, μία μέγιστη ποιοτικά ζωή. Η γνώση δεν είναι
απλά μια δύναμη, είναι Η δύναμη. Γνωρίζεις το σώμα σου, το πως λειτουργεί και
τί χρειάζεται για να σε συντηρήσει ποιοτικά, και εσένα και τους ανθρώπους που νοιάζεσαι, γνωρίζεις την ιστορία του
κράτους στο οποίο διαμένεις σε συνδυασμό με την επικαιρότητα ώστε να μπορείς να
κρίνεις ανά πάσα στιγμή την κάθε πολιτική, οικονομική, κοινωνική κτλ σου πράξη,
αλλά και των πράξεων των ανθρώπων που
αποφασίζουν για εσένα χωρίς εσένα, γνωρίζεις τα αντικείμενα με τα οποία έρχεσαι
σε καθημερινή επαφή με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αυτονομία σου, και γενικότερα
όσο περισσοτερα γνωρίζεις τόσο πιο ισχυρός είσαι, σε κοινωνικό αλλά προπάντων
σε ατομικό, ψυχικό και πνευματικό επίπεδο. Η αγάπη για την γνώση είναι η
αστείρευτη απολαβή γνώσεων χωρίς καμία κούραση, αντιθέτως, με μεράκι και
ενθουσιασμό.
Υπάρχει ένα στοιχείο που είναι
όντως κοινό σε απολύτως όλες τις πλευρές και εκδοχές της μιας κοινής αγάπης,
ένας κοινός παρονομαστής που εξηγεί ακριβώς γιατί υπάρχει τόσο έντονη ομοιότητα
με τόσες φαινομενικά διαφορές. Και αυτός ο παρονομαστής δεν είναι άλλος από την
βελτίωση. Όχι και τόσο ικανοποιητική κατάληξη, έτσι; Αλλά σκέψου. Όταν είσαι
ερωτευμένος, ωθείσαι στην άνοδο· την δική σου και του συντρόφου σου, όταν
αγαπάς την δουλειά σου, το κάνεις γιατί την λατρεύεις και σου δημιουργεί ικανοποίηση
και κίνητρο, κύρος ή αυτοεπιβεβαίωση, όταν αγαπάς μια ιδεολογία το κάνεις γιατί
πιστεύεις σε αυτή και ισχυρίζεσαι οτι είναι πρέπουσα για την κοινωνία ή για
σένα τον ίδιο, όταν αγαπάς την γνώση το κάνεις, αν μη τί άλλο, γιατί γίνεσαι
ανίκητος, ατρόμητος, κυρίαρχος του εαυτού σου, καλύτερος άνθρωπος γενικότερα.
Όταν αγαπάς οτιδήποτε το κάνεις γιατί σε κάνει καλύτερο (ο κάθε αποδέκτης όπως
προείπαμε σε διαφορετικό τομέα) και όταν σε αγαπάνε να ‘σαι σίγουρος οτι το κάνουν
γιατί, είτε το επιδιώκεις είτε όχι, κάποιο μεγάλο καλό τους κάνεις, άσχετα με
το αν το συνειδητοποιούν και οι ίδιοι.
Παρ’ όλο που είναι τόσο απλό
φαίνεται να μην είναι ξεκάθαρο στους περισσότερους ανθρώπους. Παραμένουν σε
καταστάσεις που δεν θα έπρεπε, σε «τοξικές σχέσεις», σε μη προσοδοφόρα
επαγγέλματα, διατηρούν φιλίες και φιλικές σχέσεις με ανθρώπους αμφιβόλου
ποιότητας, απλά και μόνο επειδή δεν γνωρίζουν το περιεχόμενο και το νόημα της
αγάπης. Ο αλάνθαστος τρόπος με τον οποίο μπορούμε σε ένα δευτερόλεπτο να
καταλάβουμε πότε κάποιος μας αγαπάει και πότε όχι, πότε αγαπάμε εμείς κάποιον και
πότε όχι, πότε κάτι το κάνουμε από πραγματική αγάπη, είναι να κάνουμε την εξής
ερώτηση στον εαυτό μας: Αυτός ο άνθρωπος, αυτό το επάγγελμα, αυτή η σχέση, αυτή
η φιλία, με κάνει καλύτερο άνθρωπο; Η απαντηση θα έρθει αστραπιαία και όσο και
να θες δεν θα υπάρχει backspace. Αν
απάντησες ναι, και δημιουργήθηκε αυτόματα ένα ανεξίτυλο χαμόγελο στο πρόσωπό
σου, βρίσκεσαι εκεί που ανήκεις. Αν προσπαθεις μετά μανίας να βρείς μια απάντηση,
οφείλεις να δεις την αλήθεια κατάματα και να βρείς τους πραγματικούς λόγους με
τους οποίους είσαι σε επαφή με τον εκάστοτε άνθρωπο, κατάσταση κτλ. Από αυτό το
σημείο φυσικά ξεκινάνε τα δύσκολα, αλλά τουλάχιστον θα ξεφύγεις από
την διαρκή πλάνη στην οποία περιφέρεσαι και σε τρώει καθημερινά χωρίς να ξέρεις
το πώς ή το γιατί.
Αγάπη λοιπόν ως ενέργεια, ως το
το μήνυμα του σύμπαντος ότι αυτό που κάνεις και ζεις αξίζει τον κόπο, ως η αλάνθαστη και διαισθητική επιβεβαίωση
οτι είσαι καλά, πραγματικά καλά. Πάντα παρούσα ισχύς σε κάθε περίπτωση, όσο
διαφορετική κι αν φαίνεται. Η φράση «σ’αγαπω» φαντάζει τόσο μικρή μπροστά της
που σχεδόν στερείται νοήματος. Την επόμενη φορά που θα αναφερθείς σε οτιδήποτε,
έστω και χαριεντίζοντας, λέγοντας οτι το αγαπάς, σκέψου καλά το μέγεθος του
μεγαλείου που έτσι εύκολα και αγόγγυστα οικειοποιείσαι. Μην σπαταλάς κάτι
μαγικό, για κάτι πιθανόν εφήμερο και στατικό. Σίγουρα υπάρχουν δεκάδες πράγματα
που αγαπάς ή σ’αγαπάνε, και ούτε καν το συνειδητοποιείς. Το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να
αρχίσεις να τα ψάχνεις, γιατί μόνο τότε θα νιώσεις οτι υπάρχει το παραμικρό νόημα στο οτιδήποτε...
Philomαtheia 01 Μαρτίου 2020
0 comments